Ultradźwięki, wykorzystywane w badaniu USG przez powłoki brzuszne, nie przechodzą przez powietrze i dlatego zwykłe badanie USG w zasadzie nie nadaje się do oceny przełyku, żołądka i jelit. Natomiast fakt, że głowica USG znajduje się na endoskopie w świetle przewodu pokarmowego powoduje, że możemy z dużym powiększeniem „prześwietlać” ultradźwiękami ścianę żołądka czy jelit. Możemy również badać struktury sąsiednie, na przykład trzustkę, drogi żółciowe, węzły chłonne, naczynia. Za pomocą tej metody rozpoznajemy również, co kryje się pod różnymi guzkami, które „wpuklają” się do środka przewodu pokarmowego. Dotychczas takich możliwości nie było i pacjent albo był poddawany obserwacji, albo kierowany na leczenie zabiegowe. Dzisiaj w czasie badania EUS możemy wykonać za pomocą specjalnej igły biopsję (pobrać materiał do badania pod mikroskopem), ocenić wielkość i dokładne położenie zmiany chorobowej i w ten sposób potwierdzić charakter choroby. Dysponujemy zarówno klasycznymi igłami do biopsji cienkoigłowej (we wszystkich rozmiarach, czyli od 19G do 25G), jak również igłami do biopsji histologicznej (tzw. procore).

W naszej placówce wykonujemy badania trzema aparatami (endosonografami) firmy Pentax, w tym dwoma z głowicą liniową („prześwietlającą” zmiany podłużnie, w odróżnieniu do aparatów z głowicą rotacyjną, które „prześwietlają” wszystko poprzecznie do aparatu). Ma to duże znaczenie, ponieważ nasze aparaty liniowe mogą służyć do pobrania materiału do badania mikroskopowego (w przeciwieństwie do aparatu z głowicą rotacyjną, który służy wyłącznie do oglądania zmian). Wykonując badanie EUS, korzystamy z wysokiej klasy aparatu USG, firmy Hitachi (model Avius). Wszystkie badania rejestrujemy na dysku, a do opisu badania dołączamy zdjęcia na papierze fotograficznym.

Badanie wykonywane jest w ramach kilkugodzinnej hospitalizacji w krótkim znieczuleniu dożylnym (analgosedacja). Pacjent powinien być na czczo - bez picia i jedzenia przez 6 godzin. Przebieg badania przypomina gastroskopię - endoskop wprowadzany jest przez jamę ustną i żołądek do dwunastnicy. Konsekwencją zastosowanego znieczulenia jest zakaz prowadzenia pojazdu w dniu badania. Zaleca się przybycie na badanie w asyście opiekuna.

Pytanie: – Dlaczego endosonografia jest ważna w procesie diagnozy Pacjentów?

dr n. med. Małgorzata Degowska: – Badanie endosonograficzne (EUS) jest cennym uzupełnieniem procesu diagnostycznego w gastroenterologii, pulmonologii i onkologii. Technika badania, która polega na ultrasonograficznej ocenie narządów bezpośrednio przylegających do ściany górnego odcinka przewodu pokarmowego (przełyku, żołądka, dwunastnicy), umożliwia dokładną ocenę trudno dostępnych struktur przewodu pokarmowego.: trzustki, zewnątrzwątrobowych dróg żółciowych czy samej ściany przewodu pokarmowego. / Endosonografia Lublin

Pytanie: – Co dokładnie obejmuje badanie?

dr n. med. Małgorzata Degowska: – Badanie endosonograficzne jest badaniem endoskopowym i ultrasonograficznym (USG) w jednym, pozwala na ocenę błony śluzowej i światła przewodu pokarmowego (z uwagi na skośną optykę aparatu nie zastępuje ta ocena gastroskopii) i skupia się na badaniu ultrasonograficznym, dzięki głowicy USG, w którą wyposażony jest endoskop. W większości przypadków cel badania jest ściśle określony, w gastroenterologii to głównie ocena trzustki – jej echostruktury i zmian ogniskowych. Oceniane są także regionalne naczynia i węzły chłonne, drogi żółciowe zewnątrzwątrobowe, pęcherzyk żółciowy, część miąższu wątroby, czy wybiórczo zmiany w ścianie przełyku, żołądka lub dwunastnicy do wysokości brodawki Vatera.

Pytanie: – Dla kogo jest endosonografia, czy każdy Pacjent może się na nią zapisać?

dr n. med. Małgorzata Degowska: – Badanie EUS jest badaniem inwazyjnym i wymaga skierowania na badanie od lekarza prowadzącego, który zaleca jego wykonanie w określonych wskazaniach. Skierowanie na badanie jest zarówno w zakresie kompetencji Lekarza Rodzinnego jak i Specjalisty.

Pytanie: – Co powinien wiedzieć Pacjent przed badaniem, by się dobrze do niego przygotować?

dr n. med. Małgorzata Degowska: – Na badanie, podobnie jak na gastroskopię, należy zgłosić się na czczo, czyli bez jedzenia i picia dużej ilości płynów 8 godzin przed badaniem, niewielka ilość (1 szklanka) wody jest dopuszczalna do 4 godzin przed badaniem. Szczegółowe zalecenia dla Pacjentów leczonych z powodu chorób przewlekłych: układu krążenia, czy cukrzycy powinny być ustalone w gabinecie lekarza kierującego na badanie. Zaleca się przyjęcie leków zwykle przyjmowanych rano, przed badaniem, z niewielką ilością wody. W przypadku cukrzycy zaleca się pominięcie porannej dawki leków doustnych i insuliny oraz modyfikację dawki wieczornej. W przypadku wskazań do biopsji pod kontrolą EUS konieczna jest modyfikacja leczenia przeciwkrzepliwego. Ponieważ zalecenia, co do leczenia przeciwkrzepliwego i endoskopii zawarte są w ogólnodostępnych wytycznych, zaznaczyć tylko należy, iż Pacjent, ze schorzeniami wysokiego ryzyka (m. in. sztuczne zastawki serca, zastawki serca i migotanie przedsionków, migotanie przedsionków i przebyty udar lub TIA oraz dodatkowo ze współistniejącą cukrzycą, > 75 roku życia, niewydolnością serca), leczony warfaryną (lekami z grupy antagonistów witaminy K), powinien przed zabiegiem w kwestii leczenia otrzymać zalecenia od lekarza prowadzącego (konieczna zamiana na iniekcje drobnocząsteczkowej heparyny). W przypadku leków niebędących antagonistami witaminy K (NOAC) zwykle, jeśli nie ma bezwzględnych przeciwwskazań kardiologicznych, zalecane jest odstawienie leków 3 dni przed biopsją, klopidogrelu 5-7 dni przed biopsją i aspiryny 5-7 dni przed biopsją zmian torbielowatych (profilaktyczna dawka aspiryny może być kontynuowana w przypadku zmian litych). W przypadku biopsji konieczne jest oznaczenie grupy krwi, morfologii i parametrów krzepnięcia (INR, APTT) bezpośrednio (na kilka dni) przed zabiegiem. / Endosonografia Lublin

Diagnostyczne (bez biopsji) badanie EUS nie wymaga zmiany leczenia przeciwkrzepliwego, zaleca się jednak kontrolę INR 1 tydzień przed zabiegiem – w grupie Pacjentów leczonych warfaryną lub acenocumarolem – jeśli wynik mieści się w zakresie terapeutycznym nie jest wymagana zmiana leczenia. Grupie Pacjentów przyjmujących leki z grupy NOAC zaleca się pominięcie porannej dawki leku w dniu planowanego badania EUS.

Pytanie: – Co Pani Doktor chciałaby powiedzieć Pacjentom, którzy zostali zakwalifikowani do badania?

Poza wyżej wymienionym przygotowaniem do badania ważne jest, żeby Pacjent miał ze sobą dokumentację medyczną czy wyniki poprzednich badań EUS, zwłaszcza jeśli były wykonywane w innym ośrodku. Ułatwia to porównawczą ocenę zmian czy komentarz dotyczący diagnostyki różnicowej, także decyzję dotyczącą konieczności przeprowadzenia biopsji. Badanie endosograficzne, by złagodzić dyskomfort i stres związany z badaniem, wykonywane jest w analgosedacji dożylnej, która wymaga, z uwagi na działanie leków, krótkiej (około 1 godziny) obserwacji po badaniu. Także z uwagi na działanie leków, po badaniu nie należy prowadzić samochodu, obsługiwać precyzyjnych maszyn, a powrót do miejsca zamieszkania jest zalecany w towarzystwie osoby dorosłej. Obserwacja po biopsji trwa zwykle około 4 godzin od zabiegu. Szczegółowe zalecenia po badaniu zawiera karta informacyjna, którą Pacjent, wraz z dodatkowym wyjaśnieniem w rozmowie, otrzymuje po zakończeniu obserwacji. Zawsze po badaniu zalecany jest także kontakt z lekarzem prowadzącym, kierującym na badanie, gdyż samo badanie EUS nie zawsze jest zakończeniem procesu diagnostycznego i w części przypadków wymaga dalszych decyzji terapeutycznych.

Pytanie: – Jaka jest przewaga tego badania nad innymi w diagnostyce zmian trzustki?

Badanie EUS pozwala na dużą dokładność w ocenie zarówno miąższu trzustki jak i struktur przewodowych i tak na przykład: w przewlekłym zapaleniu trzustki (PZT), badanie EUS pozwala lepiej uwidocznić wczesne zmiany w miąższu trzustki i przewodzie Wirsunga niż tomografia komputerowa. Opis zmian charakterystycznych dla PZT w ocenie EUS podsumowany jest klasyfikacją Rosemont, która grupuje zmiany morfologiczne w cechy pomocne w klinicznym rozpoznaniu PZT. W ostrym zapaleniu trzustki, zwłaszcza o niejasnej etiologii badanie EUS najlepiej ze wszystkich badań obrazowych może ocenić mikrokamicę pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych, czyli potwierdzić lub wykluczyć etiologię żółciopochodną. Małe zmiany ogniskowe < 20 mm, najlepiej można scharakteryzować i znaleźć w badaniu EUS, także ocena brodawki Vatera i okolicy okołobrodawkowej najlepiej widoczna jest w badaniu EUS w porównaniu z tomografią komputerową. Nie zawsze, mimo postępu w technologii i nowych generacji aparatów, ocena zmiany w trzustce w badaniu EUS może być jednoznaczna. W interpretacji wyniku zawsze pomaga kontekst kliniczny, a więc wywiad, badania laboratoryjne, inne badania obrazowe. W wybranych przypadkach badanie może być uzupełnione biopsją.

Pytanie: – Czy możliwość pobrania wycinków w trakcie badania ma wpływ na dalsze decyzje medyczne?

Wskazania do biopsji pod kontrolą EUS są ściśle określone w aktualnych wytycznych: największe znaczenie ma ocena mikroskopowa zmian nowotworowych nieresekcyjnych i granicznie resekcyjnych, kiedy na podstawie wyniku badania histologicznego czy cytologicznego można wdrożyć leczenie onkologiczne, szczególne ważne w przypadku chemioterapii neoadiuwantowej, po której Pacjent może być zakwalifikowany do leczenia operacyjnego. W przypadku guzów torbielowatych wynik biopsji pozwala na różnicowanie zmian śluzowych (potencjalnie złośliwych) od tych nie zawierających śluzu (łagodnych), wówczas poza oceną mikroskopową duże znaczenie mają parametry biochemiczne (amylaza, glukoza, CEA) oznaczanie w płynie z torbieli. Dynamiczny rozwój badań zapewne pozwoli wkrótce na włączenie badań genetycznych na stałe do panelu diagnostycznego zmian torbielowatych. Standardowy wynik biopsji i ocena morfologiczna guza torbielowatego w większości przypadków pozwalają na ustalenie wskazań do leczenia operacyjnego lub dalszej obserwacji.

Pytanie: – Czy badanie jest bezpieczne?

Badanie endosonograficzne w rękach doświadczonego endoskopisty jest badaniem bezpiecznym. Powikłania zdarzają się bardzo rzadko. Według danych literaturowych odsetek powikłań diagnostycznego badania EUS jest nieco wyższy niż przy diagnostycznej gastroskopii, perforacja jest oceniana na 0,03% do 0,09%. W przypadku biopsji dane (według dostępnych metaanaliz) szacują odsetek powikłań na 0-2,5% w przypadku zmian litych i 13,6% w przypadku zmian torbielowatych. Najczęstszym powikłaniem biopsji trzustki jest ostre zapalenie trzustki zwykle o lekkim przebiegu (0,44%), ból (0,34%), krwawienie (0,13%), gorączka (0,05%), perforacja (0,02%). Notowane są także przypadki rozsiewu nowotworowego w kanale po pasażu igły biopsyjnej stąd trzeba respektować wskazania do biopsji w przypadku zmian nowotworowych (tzn. nie wykonywać jej przez ścianę żołądka w przypadku ewidentnie resekcyjnych zmian nowotworowych).

Badanie endosonograficzne (EUS) z analgosedacją od 3100 zł
Badanie endosonograficzne (EUS) z analgosedacją i biopsją od 4300 zł

Kliknij tutaj by przejść do Skierowania

Kliknij tutaj by przejść do Wzoru